1. ilk əsrlərdə erkən xristian sektalarından törəyən dini ideyalar və sistemlər toplusu. düşüncə sistemi material dünyanın qüsurlu olduğuna və onun saxta tanrı (demiurge) tərəfindən yaradılğına əsaslanır. həqiqi qurtuluş gizli bilgini (gnosis) ortaya çıxarmaqdadır. gnostic subyekt material dünyadan yadlanaraq uzaqlaşıb və transendental həqiqətə çatmağa can atır. o, illuziya qatlarının altında gizlədilmiş müqəddəs işartını axtarır. hazırda yaşadığımız neoliberal son mərhələ kapitalizmində demiurge artıq tanrı deyil, sistemin - işarələr və illuziyalar imperiyası - özüdür. hiperreallıq artıq gnostic tələ kimi funksionallaşıb; reallığı simulyasiya edən elə bir semiotik dünyada yaşayırıq ki, reallıq yoxa çıxır. Tanrı artıq ölməyib - o, saxtalaşdırılıb, əvvəlkindən daha tirandır. gnostic qorxu güclənib, çünki artıq sadəcə illuziyada ilişib qalmamışıq, onun varlığı və doğruluğu barədə fikrimiz yoxdur. simvolik nizam (dil, qanun, ideologiya) subyektivlik matriksimizi yaradır və həmçinin yadlaşmaya da gətirib çıxarır. hamımız bir dilin, bir millətin, bir partiyanın illuziyasına sığınırıq və bu da gnostic kosmosun psixotik paralelidir. nizamın subyektləri parçalanır və çatışmazlıqlar şəxsiyyəti formalaşdırır. arzular yarımçıq qalır, çünki imkansızın arxasınca qaçır (objet petit a). kostyum partisində olan insanlar kimi gnostic də gizli və müqəddəs bilgiyə çatmağa çalışır. demiurgenin bir qanunu var; qanunlar vasitəsi ilə danışan lakin həqiqəti məhdudlaşdıran tanrı. protestantlıq, xüsusən də calvinist teologiya yadlaşmanı radikallaşdırır. calvinin alın yazısı (predestination) doktrini bir növ gnostic ümidsizlikdir; bəziləri seçilər, bəziləri lənətlənər, amma heç kimin taleyinə dünyəvi hərəkət təsir edə bilməz. qurtuluş içəridən və bilinməzdən gəlir, hansı ki, nevrozun protestan etikası və özünü davamlı müşahidəyə çevrilir. max weber bunu kapitalizmin psixoloji mühərriki olaraq görürdü; insanlar özlərindən uydurduqları potensiallarına çatmaq üçün həyatlarını bəda verirlər. bu dövrdə hamı gnosticdir, hamı özünün ən yaxşı versiyasına çatmağa çalışır. neoliberal özünü-inkişaf gopu da buradan başlayır; çox kitab oxu, çox çalış, çox uşaq ək/doğ və nəticədə çox xoşbəxt ol. bütün bu nöqtələr bir araya gəlir və qaçışı olmayan müasir gnostic subyekt əmələ gəlir.